تریپسین، آنزیمی از خانواده پروتئازهای سریین، یکی از پرکاربردترین آنزیمها در کشت سلولی و صنایع زیستفناوری است. این آنزیم با تجزیه پیوندهای پپتیدی در سمت کربوکسیل اسید آمینههای لیزین و آرژینین، باعث جداسازی سلولها از یکدیگر و از سطح ظروف کشت میشود. به همین دلیل، تریپسین ابزار کلیدی در فرآیندهایی مانند پاساژ سلولی، برداشت سلول، فلوسایتومتری، انجماد و آمادهسازی سلولها برای آزمایشهای پاییندستی محسوب میشود.
تریپسین در گذشته، عمدتاً از پانکراس خوک استخراج میشد. اما نگرانیهایی چون تغییرپذیری بین بچها، ریسک آلودگی و ناسازگاری با استانداردهای تولید بالینی، راه را برای توسعه تریپسین نوترکیب با منشأ غیرحیوانی هموار کرد. تریپسینهای نوترکیب با خلوص بالا، عملکرد پایدار، و قابلیت ردیابی دقیق، به گزینهای قابلاعتماد برای فرآیندهای حساس تبدیل شدهاند[1]. انتخاب دقیق نوع تریپسین و نحوه بهکارگیری آن از جمله غلظت، مدت زمان تماس و روش خنثیسازی، برای حفظ کیفیت و یکپارچگی سلولهای کشتشده به ویژه در فرآیندهای حساسی مانند تولید واکسن، سلولدرمانی و حیاتی است.
کاربرد تریپسین در تولید دارو و سلولدرمانی
تریپسین بهطور گسترده در فرآیند تولید دارو و سلولدرمانی بهکار میرود، چرا که توانایی مؤثری در جداسازی سلولهای چسبیده دارد و امکان پاساژ کارآمد، تکثیر سلولی، و برداشت سلولها در مقیاس بالا را فراهم میسازد. در تولید آنتیبادیهای مونوکلونال و پروتئینهای نوترکیب، تریپسینیزاسیون تکرارپذیر، استفاده دقیق و قابل تکرار از تریپسین، به حفظ زندهمانی سلولها و تراکم بالا در کشتهای سلولی پستانداران کمک میکند، که برای دستیابی به بازدهی بالا ضروری است[2].
در حوزه سلول درمانی، از جمله درمان CAR-T، تکثیر سلولهای بنیادی مزانشیمی (MSC) و سلولهای بنیادی پرتوان القایی (iPSC)، تریپسینیزاسیون مرحلهای کلیدی برای جداسازی سلولها در طی مراحل ذخیرهسازی، فعالسازی و تکثیر ضروری است. به عنوان مثال، پردازش سلولهای CAR-T نیاز به جداسازی دقیق سلولهای T فعال شده برای تزریق مجدد دارد، در حالی که نشانگرهای سطحی و زیستایی را برای اثربخشی درمانی حفظ میکند[3].
الزامات رگولاتوری و اهمیت انتخاب تریپسین مناسب
از نظر رگولاتوری، سازمانهایی نظیر FDA و EMA بر کیفیت دقیق مواد جانبی فرآیند تأکید دارند. در این راستا، استفاده از تریپسینهایی که دارای مستندات کنترل کیفی معتبر، قابلیت پشتیبانی و شرایط تولید استاندارد باشند، بهویژه در فرایندهایی که به تأیید پیشبالینی یا تولید اولیه برای مطالعات انسانی منتهی میشوند، اهمیت بالایی دارد. در این حوزه، آنزیمهایی با منشأ غیرحیوانی که مطابق با اصول xeno-free طراحی شدهاند، به دلیل کاهش ریسکهای ایمونولوژیک و آلودگیهای احتمالی، اولویت بیشتری مییابند[4].
تنظیم دقیق پارامترهایی مانند غلظت آنزیم، مدت زمان انکوباسیون و استفاده از روشهای خنثیسازی معتبر، نهتنها برای حفظ ویژگیهای عملکردی سلولها و تضمین ایمنی در فرآیندهای سلولدرمانی ضروری است، بلکه در تولیدات زیستی در مقیاس صنعتی نیز اهمیت بالایی دارد. در این شرایط، استفاده از تریپسینهایی با گرید GMP و دارای اسناد کیفی معتبر، نقش مهمی در انطباق با الزامات رگولاتوری و کاهش ریسکهای تولید ایفا میکند.
در کنار کاربردهای بالینی و تحقیقاتی تریپسین در زمینه سلولدرمانی، این آنزیم در بسیاری از مراحل کلیدی تولید واکسنها و داروهای زیستی نیز نقشی تعیینکننده دارد؛ مراحلی که از گسترش جمعیت سلولی آغاز شده و تا برداشت نهایی محصول ادامه مییابد. در بخش بعد، به بررسی دقیقتر این نقشها و اهمیت استفاده از تریپسین مناسب در فرآیندهای تولید صنعتی زیستداروها خواهیم پرداخت.
نقش تریپسین در مراحل کلیدی تولید داروهای زیستی و واکسنها
در مقیاس صنعتی، بهویژه در تولید پروتئینهای درمانی و واکسنهای ویروسی، تریپسین تنها یک آنزیم ساده نیست، بلکه ابزاری حیاتی در چندین مرحله کلیدی از فرایندهای بالادستی و پاییندستی محسوب میشود. اهمیت آن در فرایندهایی که از ردههای سلولی چسبنده مانند Vero ،CHO ،HEK293 یا MDCK استفاده میشود، دوچندان است؛ چرا که حفظ یکنواختی، سلامت سلولی و بازده تولید، نیازمند آنزیمی قابل اعتماد و سازگار است.
تقسیم و پاساژ سلول
برای تولید انبوه، سلولهای چسبنده باید بهصورت منظم پاساژ داده شوند. تریپسین با جداسازی کنترلشده سلولها از سطح ظروف کشت، از همپوشانی بیشازحد و پیری سلولها جلوگیری میکند. تحقیقات نشان میدهند که استفاده از تریپسین نوترکیب بدون منشأ حیوانی در این مرحله باعث کاهش تغییرات بین بچها و کاهش ریسک آلودگی در تولیدات تحت شرایط GMP میشود[5].
آمادهسازی برای عفونت ویروسی یا ترنسفکش
پیش از عفونت ناقل ویروسی یا ترانسفکشن با پلاسمیدها(مثلاً برای تولید واکسن یا ژندرمانی)، سلولها باید به طور یکنواخت توزیع شده و در شرایط فیزیولوژیکی مناسب باشند. جداسازی نامناسب یا آنزیمهای خشن میتوانند به گیرندههای سطحی آسیب زده و اثربخشی ورود ژن را کاهش دهند. به همین دلیل، پروتکلهای ملایم تریپسینه کردن با استفاده از تریپسینهایی با خلوص بالا و منشأ غیرحیوانی در این شرایط توصیه میشود[6].
افزایش بازده و تکثیر ویروسی
در تولید واکسنهای آنفلوانزا و سایر واکسنهای ویروسی، تریپسین نقش فعالسازی بیوشیمیایی دارد؛ برای مثال، باعث شکسته شدن پروتئینهای سطحی ویروس مانند هماگلوتینین میشود که برای ورود مؤثر ویروس به سلول ضروری است. مطالعات نشان دادهاند که استفاده از غلظتهای مناسب تریپسین منجر به افزایش چشمگیر تکثیر ویروس در سلولهای Vero و MDCK میشود[7].
برداشت محصول نهایی
در پایان فرآیند، از تریپسین برای جداسازی سلولها و بازیابی ویروس یا پروتئینهای تولید شده استفاده میشود. استفاده از تریپسینهای دارای گواهی GMP و تستهای کنترل کیفیت مانند تست اندوتوکسین، ایمنی و کارایی مرحله برداشت را تضمین میکند و باعث کاهش پیچیدگی در فرآیندهای تصفیه بعدی میشود[8].
ادغام تریپسین در این مراحل به تولیدکنندگان کمک میکند تا زندهمانی سلولها، بازده تولید و انطباق با الزامات رگولاتوری را تضمین کنند. در دنیای امروز که تولیدات زیستی به سمت محصولات پیچیدهتر و حساستر حرکت میکند، استفاده از تریپسینهای نوترکیب، دارای گرید GMP و فاقد منشأ حیوانی، به انتخابی استاندارد و ایمن در بسیاری از کاربردهای بالینی و صنعتی تبدیل شده است. با این حال، در برخی کاربردهای تحقیقاتی یا فرآیندهای غیرحساس، تریپسینهای کلاسیک با منشأ حیوانی همچنان گزینهای مناسب و مقرونبهصرفه محسوب میشوند. Biowest با ارائهی هر دو نوع تریپسین انتخابی دقیق و متناسب با نیاز پژوهشگران و تولیدکنندگان را فراهم کرده است.
تریپسینهای Biowest: راهکارهای مطمئن برای تحقیق و تولید در مقیاس صنعتی
شرکت Biowest مجموعهای متنوع از تریپسینهای با کیفیت بالا را ارائه میدهد که نیازهای مختلف پژوهشی و تولیدی را، از تحقیقات پایه تا تولید زیستی تحت شرایط GMP، پوشش میدهد. هر محصول به گونهای طراحی شده است که پایداری عملکرد، استریل بودن و قابلیت ردیابی مداوم را در کاربردهای مختلف ارائه دهد.
- تریپسین-EDTA با غلظت ۰.۲۵٪ (L0931, L0932): ترکیبی متعادل از تریپسین و EDTA برای جداسازی مؤثر سلولهای چسبنده در پاساژهای معمولی سلولی. در نسخههای دارای فنول رد و بدون فنول رد برای آزمونهای حساس عرضه میشود.
- تریپسین آماده مصرف 1X (L0930, L0940): محلول از پیش رقیق و برای استفادهی فوری فیلتر شده است، خطاهای آمادهسازی را به حداقل میرساند و تکرارپذیری را افزایش میدهد. در نتیجه برای آزمایشگاههای تحقیقاتی و خطوط تولیدی که دقت و سهولت استفاده اهمیت بالایی دارد ایدهآل میباشد.
- تریپسین کنسانتره 10X (X0930): محلولی غلیظ، مقرونبهصرفه و مناسب برای فرآیندهای مقیاسپذیر یا آزمایشگاههایی با مصرف بالا.
- تریپسین نوترکیب (L0941):جایگزینی فاقد منشأ حیوانی که تحت شرایط GMP تولید شده و برای پروتکلهای xeno-free و تولیدات مرحله بالینی بسیار مناسب است. این آنزیم با خلوص بالا، یکنواختی بین بچها و انطباق با الزامات رگولاتوری برای محصولات پیشرفته درمانی (ATMPs) عرضه میشود.
با این مجموعه کامل، Biowest به پژوهشگران و تولیدکنندگان زیستی این امکان را میدهد که بسته به نیاز خاص خود، از تحقیقات اولیه تا تولید تحت نظارتهای سختگیرانه، مناسبترین راهکار آنزیمی را انتخاب کنند.
چرا تریپسین مناسب، تفاوت ایجاد میکند؟
تریپسین، بهعنوان یکی از آنزیمهای کلیدی در کشت سلولی و تولید زیستداروها، نقشی فراتر از یک ابزار ساده آزمایشگاهی دارد. از جداسازی اولیه سلولها گرفته تا مراحل پیشرفته تولید واکسن و دارو، این آنزیم همواره بخشی حیاتی از فرآیندهای زیستی بوده است. انتخاب دقیق نوع تریپسین، اعم از کلاسیک با منشأ حیوانی یا نوترکیب بدون منشأ حیوانی، باید با توجه به نیاز فرآیند، حساسیت کاربرد و الزامات رگولاتوری صورت گیرد.
در تولیدات حساس و بالینی، تریپسینهای نوترکیب بهدلیل خلوص بالا، ثبات عملکرد و انطباق کامل با استانداردهای GMP، انتخابی ایمن محسوب میشوند. در عین حال، تریپسینهای با منشأ حیوانی که تحت شرایط GMP و با کنترل کیفی دقیق تولید شدهاند، همچنان در بسیاری از فرآیندهای تحقیقاتی و حتی بالینی قابل اتکا هستند.
شرکت Biowest با ارائهی هر دو گروه از تریپسینها، پاسخگوی نیازهای متنوع پژوهشگران، تولیدکنندگان دارو و فعالان حوزه زیستفناوری است. این تنوع محصول، همراه با کیفیت کنترلشده و مستندات معتبر، Biowest را به گزینهای مطمئن در زنجیره تأمین آنزیمهای مورد نیاز زیستفناوری تبدیل کرده است.
آریافنورزان؛ تأمین تخصصی تریپسینهای بایووست در ایران
آریافنورزان بهعنوان نماینده رسمی و انحصاری Biowest در ایران، آماده ارائه مشاوره تخصصی، تأمین مستقیم انواع محصولات تریپسین و پشتیبانی فنی برای مراکز تحقیقاتی، آزمایشگاهی، داروسازی و تولیدی کشور است. برای دریافت اطلاعات بیشتر یا ثبت سفارش، با ما در تماس باشید.
