سرم جنین گاوی (FBS)

یکی از مهم ترین اجزای محیط های کشت سلولی و مخلوط پیچیده ای از پروتئین ها، ویتامین ها و فاکتور های رشد مانند سرم جنین گاوی ، سرم گوساله تازه متولد شده ، سرم اسب است كه با غلظت 10 الی 20 درصد استفاده می گردد. سرم جنین گاوی یا FBS رایج ترین  سرم کاربردی در محیط کشت است، زیرا غنیتر بوده و فاکتورهای رشد بیش تری نسبت به سایر سرمها دارد و حاوی گاماگلوبولین کمی است (رضاییان و همکاران،2013). افزودن سرم جنین گاوی (FBS) به محیط کشت جهت رشد بسیاری از تیره های سلولی ضروری است و در تنظیم سیستم بافری نیز نقش به سزایی دارد. سرم جنین گاوی سلول ها را از آسیب فیزیكی محافظت می كند.این آسیب ها در محیط های كشتی كه دائما هم زده می شوند و یا هنگام كندن سلول ها از كف ظرف به سلول ها وارد می گردد. مهمترین نكته استفاده از محلول FBS تهیه آن از شركت های معتبر برای جلوگیری از آلودگی است. عمده ترین آلودگی ها وجود مایكوپلاسما و ویروس گاوی مولد اسهال ویروسی و عامل مولد جنون گاوی یا آنسفالوپاتی اسفنجی شكل گاوی است..

تاثیر سرم بر سلول در محیط کشت

سرم نفوذپذیري غشاي سلولی را نیز تنظیم میکند و ناقل چربـی هـا، آنـزیم هـا، عناصـر بسیار ریز و عناصر کمیاب به داخل سلول میباشد. همچنین سرم نقـش کلیـدي را در بهتـر چسـبیدن سلولها به کف ظرف کشت و در نتیجه تکثیر آنها ایفا میکند (ژو و همکاران،2008). زیرا فیبرونکتین موجود در سرم موجب چسبیدن سلولهاي به کف ظرف کشـت مـی گـردد (راتور و همکاران،2001). چسبیدن سلولها به کف ظرف کشت براي تکثیر یافتن سـلول هـا ضـروري اسـت. سـرم داراي فعالیـت آنتیتریپسین نیز است. غلظتهاي مختلف سرم جنین گـاو بـرا ي کشـت سـلول هـاي مختلـف  استفاده میشود.

دلیل عدم کاربرد سرم جنین گاوی (FBS) در سلول درمانی و پزشکی بازساختی

FBS می تواند به ازاء هر10⁷   سلول،7-30 میلی گرم پروتئین گاوی را به میزبان منتقل کند و باعث واکنش ایمونولوژیک در فرد بشود و همچنین احتمال انتقال پاتوژن هایی با منشا حیوانی به انسان دریافت کننده پیوند سلول های بنیادی یا سلول تمایزیافته از سلول بنیادی وجود دارد (اسپیز وهمکاران،2004). بنابراین محققین محیط کشت حاوی سرم انسانی را جهت تکثیر سلول های بنیادی انسانی توصیه نموده اند.

مشکلات حذف سرم از محیط کشت

از جمله مشکلاتی که حذف سرم از محیط کشت به وجود می آورد می توان این موارد را نام برد: همان طور که گفته شد سرم حاوی انواع مختلفی از فاکتورهای ضروری و مفید شامل املاح، ویتامین ها و هورمون ها است که همگی برای رشد سلول ضروری هستند. حاوی انواعی از خنثی کننده های پروتئاز است که به ویژه در هنگام تریپسینه کردن سلول ها مؤثر است، سلول ها را در برابر نیروهای برشی اعمال شده توسط همزن در کشت سوسپانسیون به طور غیراختصاصی تاحدی محافظت می کند، توانایی اتصال به برخی مواد سمی را داشته موجب حذف آن ها از دسترس سلول ها می گردد.

سرم در بین کدام سلول ها کاربرد ندارد؟

سلول هايي كه در محيط هاي حاوي سرم حيواني كشت و نگهداري مي شوند را نمي توان به راحتي مورداستفاده قرارداد زیرا سرم با منشاء حيواني به عنوان يك ماده آنتيژنيك غیر گونه ای برای سيستم ايمني انسان ميباشد و منجر به ايجاد واكنش هاي شديد ايمونولوژيك مي گردد (مولر و همکاران،2004). از سوي ديگر حضور سرم در محيط سلول ها باعث ايجاد اسيد سياليك غير انسانی (Neu-5Gc)در سطح سلول ها مي شود و اين ماده به عنوان آنتي ژن منجر به توليد آنتيبادي هايي مي گردد كه مي توانند منجر به تحريك سيستم كمپلمان شوند (مارتین و همکاران،2005).

انواع مختلف سرم جنین گاوی

سرم جنین گاوی fbs در دو حجم 100 و 500 میلی لیتر عرضه می گردد و بسته به نیاز از این دو مورد ارائه می گردد.